Zeytin hasat sezonuna ilişkin değerlendirmeler – Fahrettin YILDIRIM

Son yirmi üç yıldır zeytinde küçük üreticiyim. Her işimi kendim yaparım. Sadece ilaçlamada traktörle attırırım. Yedi yaşımdan beri bahçelerdeyim. Zeytinin her aşamasında çalıştım, izledim. Öğretmen olduğum için ve kapitalist sistemin çarklarının nasıl işlediğini bilirim. Son yirmi üç yıldır bahçelerimin tamamına yakın bölümüne sadece iki kez suni gübre attım. Rekoltemi hep tamamladım.
Çocukluk ve gençlik yıllarımda babam sürekli her sene bir bahçeye mutlaka çiftlik gübresi alır ve ben onu ağaçların dibine eşeğimizle küfelere koyarak çeker ve toprağa dağıtırdım. Her şey doğal yollardan olur, ot ilacı o yıllarda yoktu. Kar ve kış çok olurdu. Zeytin ilacını ben sırt tulumbası ile atardım. Çünkü sinek yok denecek kadar azdı. Son yıllarda kar yağmadığı için toprağın iki santim derinliğinde kişi geçiren sinek soğuktan zarar görmediği için popülasyon çok artmakta ve zeytine zarar vermektedir. Bu yüzden hasattan sonra Haziran ayına kadar en az iki kez bahçeler sürülmeli ve sineğin yuvası bozulmalı. Yazın da gerek duyulursa çok az miktarda ot ilacı atılmalı. Yazın asla toprak karıştırılmamalı. Toprağın nemi korunmalı. Sürme işi kışın sık sık ve yüzeysel olmalı. Çünkü zeytin kökleri yüzeye yakın olduğundan derin sürülüp zarar verilmemeli. Üretici budama konusunda ve gübreleme konusunda bilinçlendirmeli. Çiftlik gübresi için kendi şerbeti ile mayalanması için beton havuzlarda en az bir yıl üstü örtülü şekilde mayalanması sağlanmalı, daha sonra ağaçlara atılmalı.
En güzel gübre doğru ve bilinçli budamaktır. Budama konusunda mutlaka üretici bilinçlendirilmesi gerekir. Üretici maliyeti düşürmek için hayvan gübresi atmalı ve budama işini her yıl doğru yapmalıdır. İlaç yerine bir kez zehirle birlikte zehir olmayan doğal beyaz kaolin atmalı ve erken hasat ve soğuk sıkım yaparak kaliteli yağ ve çok rekolte çıkarmalıdır. Yavaş yavaş organik tarıma yani daha masrafsız ve daha sağlıklı üretim yapmalıdır. Çevre zehirden uzak tutulmalı ve böylece de ürünlerimiz dünya piyasasında kabul görmelidir. Tek çare doğru budama, çiftlik gübresi, erken hasat ve yeşil zeytin üretimine geçilmelidir. Erken hasat yaparak çok kaliteli yağ elde eder. Yeşil zeytin ise tüm dünyada rağbet görmektedir. Böylece ürün zarar görmez ve daha da değerli olur. Zehir atmadığı için maliyetler düşük kalır.
Bu yıl orta kalibre zeytin çok ucuz kaldı. Esas yenecek zeytin bu ölçüdedir. İri tane çok fire verir ve dalda tutmak zordur, düşmanı da çoktur. Sinekler en güzel ve temiz zeytini sokar. O yüzden beyaz toz olan kaolin bir iki kez zehir karıştırıp atılırsa zeytini korur. Ben son beş yıldır bir kez beyaz toz olan kaolini fanla attırıyorum, iyi sonuç alıyorum, çok ekonomik oluyor. Ne kadar maliyeti düşürürsek o kadar kar yapmış oluruz.
Eğitim konusunda meslek liselerinde zeytincilik dersleri uygulamalı olmalı. Kooperatifler pazar arayışında olmalı, zeytin ve zeytin yağ konusunda tüketimi arttırıcı çalışmalar yapmalıdır. Fabrika ürünü daima pahalıdır. Zeytindeki polifenollerin ve oleik asitlerin, vitamin ve minerallerin ne kadar değerli olduğunu basın ve yayın ile halka anlatmalı. Suni gübre fabrika ürünüdür ve topraktaki canlıları en başta solucanı öldürür. Solucan olmayan toprak humus üretemez. Organik gübreyi üretici kendi oluşturabilir. Bahçede temizlemek adı altında dallar, yapraklar yakılıyor, bu çok yanlış. Onlar toprağa tekrar parçalanarak kazandırılmalı, sürerek toprağa dönmesi sağlanmalı. Bu konuda parçalayıcı aletler var. Her türlü evsel atıklar çöpe değil de bahçelere gittikçe ağaçların altına atılmalı, böylece toprak zenginleştirilmeli. Zaman zaman toprak ve yaprak tahlilleri de yapılmalı. Eksik elementler suni gübre olarak atılmalı.
Üretici yeşil gübre konusunda da bilgilendirilmeli. Zeytin ile ilgili bir okul yok. Zeytin üreticiliği çok çalışmakla ve bilgilendirmekle olur. Zeytincilik zor bir iş. Fakat bizim çocukluğumuzda ve gençliğimizde daha da zordu. Yaygı bile yoktu toprağa elle sıyrılırdı. Parmaklarımız yara olur, deri diktirirdik. Topraktan bir bir toplanırdı, boy boy kapancalara atılırdı. Bir de evde tekrar elden geçer sonra küfelere doldurulup hayvanla borsaya götürülür tüccara satılır, senet kırdırılırdı. Ama zeytin çok değerliydi. Kara elmas denirdi. İki küfe zeytin bir öğretmen maaşına denkti. Bir kg zeytin yarım kg beyaz peynire eşti. Marmarabirlik henüz yeni kurulmuş peşin para veremiyordu, ödemeleri çok geciktiriyordu. Şimdi dağ, taş, buğday tarlaları zeytin doldu. Pazar bulunmadı, halkımıza zeytinin besin değeri anlatılmadı. Seminer yok, zeytin ile ilgili eğitim kurumları yok. Budama konusunda çalışanlara eğitim verilmiyor. Yanlış budama ağacı koflaştırıyor. Ağaç gençlik yaşını yasamadan verimi düşüyor. Genç dallar daima daha fazla ve daha kaliteli ürün verir. Budayıcılar mutlaka eğitilmelidir. Toprakta kalite nasıl arttırılır, humuslu toprak nasıl oluşur, kompoze gübre nasıl yapılır bu konuda eğitim şart.
Kesilen dallar yakılmayıp tekrar toprağa karıştırılmalı. Erozyon nedir bahçemizde nasıl erozyona karşı önlem almalıyız. Toprağın ne kadar sürede oluştuğu anlatılmalı, bahçelerde erozyon önlenmeli. Yol açma konusunda erozyon göz önüne alınmalı koruma derneği ile ilgili çalışma yapılmalı. Bahçe topraklarını yollara attırmamalıyız.
Benim bahçemden 15 römork toprak hatalı yol çalışması yüzünden denize aktı gitti. Gübre çuvallarında eldiven kullanın ve gözünüze değdirmeyin yazar. Solucanlar, hep bu yüzden ölüyor. Toprağı işleyen solucandır. Uzak Doğu’da solucana Tanrı diye tapan insan toplulukları var. Humusu solucan meydana getirir. Eskiye dönmek zorundayız. Çiftlik gübresini kapalı havuzlarda mayalandırıp bir yıl sonra ağaçlara atmalıyız. Zaman zaman da tahlil yaparak suni gübre ile desteklemeliyiz. Evsel atıkları çöpe değil bahçelere geri atmalıyız. Bu konuda bazı belediyeler evsel atıkları ayrıca toplanması için vatandaşa ayrıca siyah poşet veriyor. Zehirden kaçınmalıyız. Yunanistan değil zeytinlere, sivrisineğe bile ilaç atmıyor. Bu yanlışlar her tarım alanında yapılıyor. Organik tarıma kademe kademe geçmeliyiz. Zeytinciyi kurtarmanın yolu erken hasat ve yeşil zeytindir. Daha sağlıklı yağ ve zeytin ve çok daha pahalı. Bütün zeytin ülkeleri bunun peşinde. Organik tarımdan kaçış yok. Hasatta mümkün olduğu kadar az makine kullanmalı ve zeytin gözleri korunmalı, ağaca nazik davranmalıyız. O zaman her yıl ürün alırız. Yağmurların azaldığı bu son yıllarda ağaçlarda odun bırakmamalı ve bodurlaştırmalıyız. Bayırda fazla kesim, ovada daha az kesim yapmalıyız. Maliyetleri azaltmak zorundayız. Ben son yıllarda bir kez sinek ilacı ile kaolini karıştırıp attım iyi sonuç aldım. Hem de param cebimde kaldı, doğayı zehirlemedim. Buna fırsat vermemek için kışın daha fazla toprağı yüzeyden sürmek lazım. Ben hasat bitince hemen bahçeleri sürerim. Yapraklar ve otlar sık sık toprağa karıştırılır fakat Mayıs’tan sonra toprak karıştırılmaz. Nemin uçmasına izin verilmez, çok otlanırsa az miktarda ölçülü ot ilacı atılır. Ben son on yıldır çapa makinesi kullanıyorum, yüzeyden sürdüğüm için kılcal kökler de yüzeye yaklaştı. Yağmuru daha çabuk depoluyor. Zeytin ağacı altın ağacıdır. Biz de çok ince hesap yapmalıyız. Bahçelere meyve ekersen yazın sık sık dolaşır ve ürün kalitesini yakından kontrol ederiz. Belgesi olmayana budama yaptırılmamalı. Her yıl aynı ustalar budama yapmalı. Mal sahibi budama işine müdahale etmemeli. Bizim bölgemiz kuzeyde olduğundan ve ağaçlarımız da çok yaşlı olduğundan ürünümüz çok aromalı ve besin yönünden çok zengindir. Polifenoller, vitaminler ve oleik asit yönünden sağlığa çok yararlıdır. Biz güneyin yağlarını tüketemeyiz. Onların yağı ot yağ gibi incedir. Biz yarım bardak koyarsak yemeğe onlar en az bir bardak koyarlar. Dolayısı ile bizim yağımız çok bereketlidir. Bir de erken hasat ve soğuk sıkım olursa ilaç değerindedir. Antioksidan yönü çok fazladır.
Sofralık zeytinde çeşitleri arttırmalıyız. Ben son yıllarda yuvarlama sele yapıyorum çok güzel oluyor. Yenilikler bulmak ve yeni pazarlar bulmak ürünümüzün değerini arttırır. Piyasayı arz ve talep belirler. Eğitim ile tüketimi arttırmalıyız. Hiç zeytin yemeyen insan kalmamalı. Zeytinde var yılı, yok yılı olmaz. Sürekli ve bilinçli doğru budarsak ve zeytin gözlerini korursak her yıl ürün alırız.
Tekrar toparlamak gerekirse, doğru budama en iyi gübrelemedir. Çiftlik gübresi atmalı. Kışın sık sık sürmeli. Yazın toprak karıştırmamalı. Zamanında ve az ilaç atmalıyız. Suni gübre çok atarsak toprak verimsizleşir. Ben tüm üreticilerimize bol kazançlar bereketli uzun yıllar dilerim.